กลุ่มสัตว์ลำตัวอ่อนนุ่มในทะเลอันดามัน

สถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำภูเก็ต ขอแนะนำให้รู้จักกับ ไฟลัมมอลลัสกา (Phylum Mollusca) ซึ่งเป็นกลุ่มสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังที่มีลำตัวอ่อนนุ่ม แต่มีเปลือกแข็งปกคลุมบางชนิด พบได้ทั่วไปในแหล่งน้ำจืด น้ำเค็ม และบนบกบางพื้นที่

Exhibition Mollusca-3

---

ลักษณะเด่นของสัตว์ในไฟลัมมอลลัสกา

• มีลำตัวอ่อนนุ่ม (soft body) และมักมีเปลือกแข็งภายนอกหรือภายในเพื่อปกป้องร่างกาย

• เปลือกทำจากแคลเซียมคาร์บอเนต โดยบางชนิดอาจมีเปลือกฝ่อหรือไม่มีเปลือกเลย เช่น ปลาหมึกบางสายพันธุ์

• แบ่งออกเป็นกลุ่มหลัก ได้แก่

  • หอยฝาเดียว (Gastropoda) เช่น หอยทากทะเล หอยแมลงภู่

  • หอยสองฝา (Bivalvia) เช่น หอยนางรม หอยแครง

  • ปลาหมึกและลิ่นทะเล (Cephalopoda) เช่น ปลาหมึกสายวงฟ้า

---

การเคลื่อนที่และโครงสร้างสำคัญ

• หอยฝาเดียวและหอยสองฝา ใช้เท้า (foot) ที่แบนราบหรือคล้ายใบพายในการเคลื่อนที่

• ปลาหมึกเคลื่อนที่ด้วยการพ่นน้ำผ่านท่อ siphon ซึ่งช่วยให้เคลื่อนที่ได้อย่างรวดเร็วและคล่องแคล่ว

• ปลาหมึกมีหนวด (tentacles) จำนวน 8-10 เส้น ใช้จับเหยื่อและเคลื่อนที่

---

ความสำคัญต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม

• หลายชนิดในกลุ่มนี้เป็นอาหารทะเลยอดนิยมที่คนไทยและนักท่องเที่ยวชื่นชอบ

• มีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศ โดยเป็นแหล่งอาหารของสัตว์ทะเลอื่น ๆ

• สถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำภูเก็ตเล็งเห็นความสำคัญในการอนุรักษ์และเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับสัตว์ในไฟลัมนี้อย่างต่อเนื่อง

---

ข้อมูลน่ารู้เกี่ยวกับพิษ Tetrodotoxin (TTX)

ปลาหมึกบางชนิดในกลุ่มมอลลัสกามีสารพิษชื่อว่า Tetrodotoxin (TTX) ซึ่งเป็นพิษชนิดเดียวกับที่พบในปลาปักเป้า สารพิษนี้ทำงานโดยส่งผลต่อระบบประสาท ทำให้เกิดอาการอัมพาต และหยุดการทำงานของกล้ามเนื้อหายใจ หากได้รับพิษในปริมาณมากอาจทำให้เสียชีวิตได้ ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาเฉพาะทาง การป้องกันโดยการหลีกเลี่ยงสัตว์พิษจึงสำคัญมาก

จัดทำโดย

นักวิชาการประมงปฏิบัติการ
ศูนย์วิจัยทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งทะเลอันดามันตอนบน

---

เอกสารอ้างอิง

• สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

• กองสารสนเทศและเทคโนโลยีการสำรวจทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง