ปลานกขุนทองในประเทศไทย (Wrasses- วงศ์ Labidae)
เป็นปลากลุ่มเด่นอีกกลุ่มหนึ่งในแนวปะการัง ลำตัวแบนข้าง มีรูปร่างและขนาดผันแปรอย่างมาก ตัวเต็มวัยมีขนาดผันแปรระหว่างชนิดจาก 10 ซม. ถึงกว่า 50 ซม. ยกเว้นชนิดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในกลุ่ม คือ ปลานกขุนทองหัวโหนก (Napoleon wrasse หรือ Humphead wrasse – Cheilinus undulatus) ซึ่งมีขนาดใหญ่ถึง 2 เมตร มีเกล็ดแบบขอบเรียบที่ขนาดแตกต่างกันในแต่ละชนิด ปากมีฟันแบบฟันเขี้ยวเรียงตัวห่างๆโดยมากฟันคู่ที่ 1-2 มีขนาดใหญ่และเฉียงออกมาทางด้านหน้า ในส่วนฐานของช่องคอหอยมีฟัน (pharyngeal teeth) ซึ่งมีลักษณะเป็นฟันปลายแหลมสั้นๆหรือแบบฟันบด ส่วนใหญ่ว่ายน้ำเป็นอิสระไม่รวมฝูง ยกเว้นช่วงที่มีการรวมกลุ่มเพื่อการผสมพันธุ์ หาอาหารเวลากลางวัน กินสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังขนาดเล็กตามพื้นเป็นอาหาร ยกเว้นปลาบางชนิดที่กินปลาขนาดเล็ก หรือกินแพลงก์ตอนในน้ำเป็นอาหาร เป็นกลุ่มปลาที่มีสีสันสวยงามและมีรูปแบบของสีที่แตกต่างกันระหว่างเพศ โดยปลาเพศผู้มักมีสีสันที่ฉูดฉาดและสวยงามกว่าปลาเพศเมีย และสามารถเปลี่ยนเพศได้จากปลาตัวเมียเป็นปลาตัวผู้ พบได้ตามแนวปะการังในน้ำน่านไทยประมาณ 75 ชนิด (รวมทั้งวงศ์มี 68 สกุล ประมาณอย่างน้อย 452 ชนิด)
จากการศึกษาความหลากหลายของปลานกขุนทองในแนวปะการัง พบว่า ปลานกขุนทองเป็นปลาที่อยู่ใน Family Labridae จัดเป็นกลุ่มที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับ 3 และเป็นกลุ่มปลาที่อาศัยอยู่ในแนวปะการังที่มีมากถึง 500 ชนิด
จากการศึกษาทางด้านอนุกรมวิธานและเผยแพร่ กระจายของปลานกขุนทองในแนวปะการังของไทยนั้น พบในฝั่งอันดามัน 65 ชนิด พบในฝั่งอ่าวไทย 27 ชนิด โดยที่หมู่เกาะสุรินทร์เป็นจุดที่พบจำนวนชนิดของปลาในครอบครัวนี้ได้มากที่สุด ในจำนวนนี้ มีชนิดที่ยังไม่เคยมีรายงานการพบในประเทศไทยมาก่อน 9 ชนิด
นอกจากนี้ยังพบชนิดที่มีเฉพาะแห่ง 8 ชนิด โดยเฉพาะที่อ่าวป่าตอง จังหวัดภูเก็ต พบชนิดที่ถูกจับไปขาย 34 ชนิด ซึ่งเขตอันดามันเหนือมีความหลากหลายมากที่สุด รองลงมาคือเขตอันดามันใต้ อ่าวไทยตอนในฝั่งตะวันออก และอ่าวไทยตอนในฝั่งตะวันตก ตามลำดับ
ตัวอย่างชนิดของปลานกขุนทองในประเทศไทย
1. ปลานกขุนทองปากหนา
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Hemigymnus melapterus
ชื่อสามัญ (อังกฤษ) : Thicklip Wrasse
2. ปลานกขุนทองเขียวพระอินทร์
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Thalassoma lunare
ชื่อสามัญ (อังกฤษ) : Moon Wrasse
3. ปลาพยาบาล
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Labroides dimidiatus
ชื่อสามัญ (อังกฤษ) : Cleaner Wrass
4. ปลานกขุนทองหกบั้ง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Thalassoma hardwicke
ชื่อสามัญ (อังกฤษ) : Sixbar Wrasse
5. ปลานกขุนทองข้างแถบ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Halichoeres scapularis
ชื่อสามัญ : Zigzag wrasse
6. ปลานกขุนทองทราย
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Coris batuensis
ชื่อสามัญ : Batu coris
แหล่งที่มา:
http://www.siamfishing.com/board/view.php?tid=669303
http://www.saveoursea.net/forums/showthread.php?t=1455