ปูลม ทุกคนก็จะนึกถึง หาดทรายชายทะเล ขึ้นมาทันที เพราะว่าเราจะพบเห็น ปูลม ได้ง่ายบนหาดทรายชาย ทะเล ทั่วไป ของประเทศไทย จนเป็นที่ใฝ่ฝันของเด็ก ๆ และ ผู้ใหญ่ ที่มีภูมิลำเนา อยู่ห่างไกลจาก ทะเล ทุกคนมีความปราถนาที่จะไปวิ่งไล่จับ ปูลม ที่ หาดทรายชาย ทะเล สักครั้ง ในชีวิต เมื่อถึงวันหยุด เทศกาลประจำปี ไม่ว่าจะเป็น ปีใหม่ ตรุษจีน สงกรานต์ หรือ วันหยุด นักขัตฤกษ์ ต่างๆ ใครๆก็อยากจะไปพักผ่อนตามชาย ทะเล บางแสน พัทยา ชะอำ หัวหิน และถ้าผู้ที่มี ฐานะทางการเงินดีหน่อย ก็อาจจะไปถึง เกาะสมุย กระบี่ พังงา ภูเก็ต ที่เดียว ปูลมมักถูกจำสับสนกับปูทหาร ซึ่งอยู่ในสกุล Mictyris ซึ่งมีลักษณะคล้ายคลึงกัน แต่ปูลมจะมีลำตัวที่ใหญ่กว่ามาก และมีกระดองเป็นรูปสี่เหลี่ยม ไม่เหมือนปูทหารที่เป็นวงกลม และมีก้านตายาว ซ้ำยังมีพฤติกรรมการหากินที่ต่างกันออกไป กล่าวคือ ปูลมจะไม่ปั้นทรายเป็นก้อนเหมือนปูทหาร แต่จะใช้ก้ามคีบอาหารจำพวกซากพืช ซากสัตว์ และอินทรีย์สารต่าง ๆ เข้าปาก และมักจะทำรูอยู่ในป่าชายเลนที่เป็นเลนมากกว่า แต่ก็มีพบบ้างที่บริเวณหาดทราย จึงมักจะได้ยินคำพูดจนติดหูว่า “ไปเที่ยวชายทะเลจับ ปูลม กันดีกว่า” ปูลม จึงเป็นส่วนประกอบอันสำคัญเป็นลำดับต้นๆ ของ หาดทรายชาย ทะเล นอกเหนือไปจาก เปลือกหอย รูปร่างแปลกๆ หลากหลายสีสัน สายลม แสงแดด ทิวสน ต้นมะพร้าว สาวๆ ใส่ชุด บิกินี่ วันพีช ทูพีช ที่ผู้ไปเที่ยวชาย ทะเล จะได้พบเห็น ลักษณะของ ปูลม ก็เหมือนปูทั่วๆไป แต่จะมีสีขาว กลมกลืนกับสีของ ทรายทะเล ถ้าพวกมันอยู่นิ่งๆ จะสังเกตุไม่ค่อยเห็น ตัวโตเต็มที่ประมาณสองนิ้ว ชอบขุดรูอาศัยอยู่ตามหาดทรายทั่วไป
ปูลม มีลักษณะเด่นพิเศษ คือวิ่งได้เร็วมาก จนแทบมองไม่ทัน อันเป็นที่มาของ ชื่อ ปูลม สำหรับผู้ที่ไปเที่ยวพักผ่อนตามชายทะเล นอกเหนือจากการได้สนุกสนานกับการเล่นน้ำทะเลแล้ว ก็มีกิจกรรมการวิ่งไล่จับ ปูลม นี่แหละที่ทำให้บรรยากาศการเที่ยวทะเล มีรสชาด เพิ่มขึ้น แต่ก็ใช่ว่าจะจับ ปูลม กันได้ง่ายๆ เพราะพวกมันจะวิ่งลงรูเสียก่อน ผู้ที่วิ่งไล่จับ ชนกันเอง หัวร้างข้างแตกก็มี แต่ถึงแม้จะจับได้บ้าง สุดท้านก็ปล่อยมันไป ไม่มีใครคิดจะนำเอาไปทำอาหารกินแต่อย่างใด ปูลม หรือ ปูผี (อังกฤษ: Ghost crab) เป็นปูทะเลขนาดเล็กในสกุล Ocypode อยู่ในวงศ์ Ocypodidae อันเป็นวงศ์เดียวกันกับปูก้ามดาบด้วย
ส่วนชื่อปูผีในภาษาอังกฤษ มาจากพฤติกรรมการหากินที่มักหากินในเวลากลางคืนมากกว่ากลางวัน ขณะที่ชื่อวิทยาศาสตร์มาจากภาษากรีกคำว่า ocy หมายถึง “เร็ว” และคำว่า ποδός หมายถึง “เท้า” รวมความแล้วหมายถึงสัตว์ที่วิ่งเร็วปูลมพบทั้งหมด 28 ชนิด โดยชนิดที่พบได้ในประเทศไทยได้แก่ ปูลมใหญ่ (Ocypode ceratophthalmus) และปูลมเล็ก (O. macrocera) ซึ่งมีพฤติกรรมหากินในเวลากลางวันด้วยปูลมในโลกพบทั้งหมด 28 ชนิด ในประเทศไทยพบ 4 ชนิด ได้แก่
ปูลมใหญ่ Ocypode ceratophthalmus (Pallas, 1772)
ปูลม Ocypode cordimana Latreille, 1818
ปูลม Ocypode stimpsoni Ortmann, 1897
ปูลม Ocypode nobilii De Man, 1902
ปูลมมักถูกจำสับสนกับปูทหาร ซึ่งมีลักษณะคล้ายคลึงกัน แต่ปูลมจะมีลำตัวที่ใหญ่กว่ามาก และมีกระดองเป็นรูปสี่เหลี่ยม ไม่เหมือนปูทหารที่เป็นวงกลม และมีก้านตายาว มีพฤติกรรมการหากินที่ต่างกันออกไป กล่าวคือ ปูลมจะไม่ปั้นทรายเป็นก้อนเหมือนปูทหาร แต่จะใช้ก้ามคีบอาหารจำพวกซากพืช ซากสัตว์ และอินทรีย์สารต่าง ๆ เข้าปาก และมักจะทำรูอยู่ในป่าชายเลนที่เป็นเลนมากกว่า แต่ก็มีพบบ้างที่บริเวณหาดทรายลมได้ชื่อว่าในภาษาไทยเนื่องจากเป็นปูที่วิ่งได้เร็วมาก และส่วนชื่อปูผีในภาษาอังกฤษ มาจากพฤติกรรมการหากินที่มักหากินในเวลากลางคืนมากกว่ากลางวัน
ปูลม ถึงแม้จะกินได้ คนไทยเราก็ไม่นิยมกินกัน โดยเฉพาะชาวพื้นเมืองท้องถิ่น ที่มีที่อยู่อาศัยอยู่ตามชายทะเล พวกเขาจะไม่กิน ปูลม เพราะพวกเขารู้ว่า ปูลม เปรียบเหมือนเจ้าหน้าที่เทศบาล ที่คอยทำความสะอาดบนชายหาด โดยการกิน เศษปลา เศษหอย สัตว์ทะเลอื่นๆ ที่ตายอยู่บนชายหาด และสิ่งปฏิกูลต่างๆ ที่คลื่นซัดขึ้นมาบนหาด ได้สะอาดหมดสิ้น เป็นการสร้างสมดุลธรรมชาติและรักษาระบบนิเวศน์ได้อย่างลงตัวยิ่ง
เรียบเรียงโดย นายเกียรติศักดิ์ เอี่ยนเล่ง
