แพลงก์ตอนคืออะไรกันนะ ??

            แพลงก์ตอน (Plankton) มีรากศัพท์มาจากภาษากรีกคือ πλανκτος (planktos) ซึ่งมีความหมายว่า ล่องลอย หรือผู้พเนจร เนื่องจากแพลงก์ตอนเป็นสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่อยู่ในน้ำ สามารถขยับเขยื้อนตัวเองได้เพียงเล็กน้อย การเคลื่อนไหวส่วนใหญ่ของแพลงก์ตอนจะไหลไปตามน้ำ

              แพลงก์ตอนวิทยามีการศึกษามาอย่างยาวนานกว่า 120 ปี โดยเริ่มศึกษาเมื่อประมาณปี 1880 แต่จากหลักฐานของ Victor Hensen นั้นพบว่าเป็นวิชาที่ศึกษากันมาตั้งแต่ปี 1887 (พ.ศ.2430)

              การจำแนกแพลงก์ตอนมีอยู่ด้วยกันหลายหลักเกณฑ์ แต่โดยวิธีหลักๆ มักจะจำแนกแพลงก์ตอนตามความต้องการธาตุอาหาร ซึ่งสามารถจำแนกได้ 2 ชนิดคือ แพลงก์ตอนสัตว์ (Zooplankton)และแพลงก์ตอนพืช (Phyto plankton)

             เราสามารถมองเห็นแพลงก์ตอนได้ด้วยตาของตนเองหรือไม่ ??? ก่อนจะไปตอบคำถามนี้ ก่อนอื่นเราต้องรู้ขนาดของแพลงก์ตอนก่อน โดยแพลงก์ตอนนั้นมีขนาดตั้งแต่ 0.2 ไมโครเมตร ไปจนถึงขนาด 1 เซนติเมตร ดังนั้นจึงสรุปได้ว่า แพลงก์ตอนบางชนิดเราสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า แต่บางชนิดเราจำเป็นจะต้องใช้กล้องจุลทรรศน์ในการมองเห็น

               ประโยชน์ของแพลงก์ตอน แพลงก์ตอนเป็นสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่มีอยู่ด้วยกันหลายชนิด บางชนิดดำรงอยู่ในแหล่งน้ำสกปรกหรือน้ำที่มีสารอาหารสูง บางชนิดดำรงอยู่ในแหล่งน้ำสะอาด ดังนั้นการประเมินความสมบูรณ์ของแหล่งน้ำ ในบางกรณีจะใช้แพลงก์ตอนเป็นเกณฑ์หลักในการประเมิน และแพลงก์ตอนมีบทบาทอย่างมากในอุตสาหกรรมการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ เนื่องจากแพลงก์ตอนบางชนิดเช่น ไรแดง ไรน้ำนางฟ้า โรติเฟอร์ อาร์ทิเมีย เป็นต้น เป็นแพลงก์ตอนสัตว์ที่มีขนาดเล็ก แต่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง  จึงได้มีการเพาะเลี้ยงไว้เพื่อให้เป็นอาหารของสัตว์น้ำวัยอ่อน ในระหว่างการอนุบาล

              นอกเหนือจากนี้แพลงก์ตอนยังเป็นตัวการณ์ที่ทำให้เกิดปรากฏการณ์แพลงก์ตอนบลูม
โดยเกิดขึ้นจากการเจริญเติบโตและเพิ่มปริมาณอย่างรวดเร็วของแพลงก์ตอนพืชและเนื่องจากแพลงก์ตอนเหล่านี้มีสีในตัวเอง เมื่อเกิดการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วบนผิวน้ำทะเล เป็นเหตุทำให้สีของน้ำทะเลเปลี่ยนไปตามสีของแพลงก์ตอนชนิดที่มีมากในขณะนั้น ซึ่งปรากฏการณ์ แพลงก์ตอนบลูมดังที่กล่าวมา มีชื่อเรียกหลากหลายเช่น ปรากฏการณ์น้ำเปลี่ยนสี, ปรากฏการณ์ขี้ปลาวาฬ ( water discolouration) และ red tide ดังที่เป็นข่าวที่หาดบางแสนเมื่อเดือนสิงหาคมปีที่แล้ว ส่งผลให้มีกลิ่นเหม็นคลุ้งทั่วทั้งหาดทะเล มีผลกระทบอย่างหนักต่อภาคอุตสาหกรรมประมง และภาคอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว

เอกสารอ้างอิง

ขจรเกียรติ์ ศรีนวลสม. 2565. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับแพลงก์ตอน. บทนำแผนการสอน ภาควิชาชป331
แพลงก์ตอนวิทยา. คณะเทคโนโลยีการประมงและทรัพยากรทางน้ำ. มหาวิทยาลัยแม่โจ้

ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์. 2566. ปรากฏการณ์แพลงก์ตอนบลูม. แพลงก์ตอนบลูมที่ทะเลบางแสน. คณะประมงมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์